KOHA PËR REFLEKTIM
Shoqata e Arkitektëve të Shqipërisë shpreh thellësisht ngushëllimet e sinqerta per jetët e humbura, dhe i bashkohet dhimbjes dhe shqetësimit qytetar në ditë vërtet të pazakonta që është duke kaluar vendi ynë!
SHASH është vënë në dispozicion të thirrjes emergjente për të ndihmuar në zonën më të prekura të tërmetit, së bashku me profesionistë të tjerë të fushës së ndërtimit, si inxhinier strukturist dhe zbatues, duke analizuar kushtet e gjendjes faktike dhe situatën ndërtimore, duke dhënë ndihmën e parë profesionale në mbështetje të qytetarëve të cilët kishin dalë nga banesat e tyre.
Shash, së bashku me Asocacionin e Arkitektëve të Kosovës dhe institucioneve të tjera në Kosovë, arriti të gjeneronte një mori grupesh të mëdha me inxhinierë e arkitektë nga Kosova, të cilët menjëherë iu bashkuan thirrjes për të ndihmuar me ekspertiza emergjente në terren. Grupe të tjera presin të integrohen në thirrjet tona në vijim për ndihmë, e këta kolegë janë jo vetëm nga Kosova, por edhe nga Maqedonia, Italia etj.
Ky tërmet do të shënohet si një nga tërmetet më të fortë në historinë moderne të qyteteve tona dhe ndoshta edhe në rajon. Shpresojmë në vijim cka ndodhi të jetë pjesë e vëmnedjes profesionale duke ndihmuar në ringritjen e sektorëve, institucioneve dhe strukturave sipas këtyre parimeve, specifikisht në fushën e ndërtimeve qytetare, por edhe në atë të infrastrukturës, cka do të bënte të mundur instalimin e standarteve bashkëkohore dhe të metodologjive të detyrueshme në projektimin dhe ndërtimin e veprave inxhinierike. Sot në Shqipëri këto institucione pothuaj nuk funksionojnë: Janë shkrirë Institutet e Veprave të Infrastrukturës së Transportit, të Veprave Qytetare, të Veprave të Mëdha Hidroteknike, qendra të rëndësishme shkencore, të cilat janë të vetmet të që mund dhe duhet të zgjidhin këto probleme më shumë se të rëndësishme për vendin, ekonominë dhe shtetin.
Sugjerojmë rivlerësimin e Planeve të Integruara Ndërsektoriale, kryesisht në Brezin Bregdetar, si kushtetuta e zhvillimit të rajonit të bregdetit: Të ri-integrohen të piktogramuara Hartat Gjeologjike, Hidrologjike dhe Sizmologjike, duke parashikuar në aspektin e planifikimit urban, zhvillim të ulët të Intesitetit të Ndërtimit në këto zona, si dhe të rikonsiderohen lartësisë maksimale të zhvillimit të objekteve të reja, përpos kësaj, rivlerësim të kushteve dhe masave teknike të projektimit antisizmik, të përcaktuara në standartet teknike të manualeve të ndërtimit.
Zona bregdetare është pasuri kombëtare dhe si e tillë është jo vetëm subjekt interesi i pronarëve e banorëve që jetojnë në këtë territor, por i të gjithë shqiptarëve. Këto studime orientojnë jo vetëm zhvillimet sektoriale me rëndësi kombëtare në fushën e turizmit, mjedisit, transportit, energjisë, bujqësisë, kulturës etj., por orientojnë normat dhe zhvillimet urbane në territoret që administrohen nga bashkitë.
Studimet synojnë jo vetëm të vendosin një raport më të mirë midis kërkesave për investime të biznesit me zhvillimin e qëndrueshëm të territorit, por njëkohësisht duhet të parandalojë investimet në zona që shfaqin rrezik për jetën, natyrën e mjedisin. Çështja e tërmeteve është edhe një çështje e komplikuar shkencore, ajo nuk është atribut individësh, edhe pse të tillë individë mund të japin kontribute te rëndësishme. Ajo është çështje strukturash kërkimore-shkencore, të cilat, për fat të keq, në këto gati 30 vjet të ekonomisë së tregut janë ezauruar ose në rastin më të mirë nuk funksionojnë sipas parimeve të kësaj ekonomie.
Tashmë, krahas punës rigoroze për organizimin e profesionistëve tanë për rindërtimin e vendit pas katastrofës, kërkohet një reflektim i thellë institucional, si edhe ligjor e normativ.
Kërkohet, krahas të tjerave, dalja me një Platformë Kombëtare mbi Urbanistikën dhe Ndërtimin, pas tranzicionit të gjatë, e cila duhet të dalë nga një tryezë me shumë aktorë të fushave përkatëse. Normalisht që do dojë kohën e vet, por mund ta ndajmë në dy fasha:
1) Në aspektin institucional kërkohet tashmë të krijohen kushtet për:
– Krijimin e Urdhërit të Arkitetit dhe Urdhërit të Inxhinierit, si organiza professionalë jopolitikë, të vetëmenaxhuara nga vetë profesionistët me zgjedhje periodike, të cilët do të marrin në dorë garancinë e pjesës profesionale aq të rëndësishme, pasi ka të bëjë direkt edhe me jetën e qytetarëve. Urdhëri është organizmi i cili do të mbajë regjistrin e profesionistëve, duke garantuar që ata janë të aftë për të projektuar, të garantojë azhornimin me të rejat e fundit të tyre, si edhe të analizojë përgjegjesitë profesionale dhe deontologjike të anëtarëve të saj.
– Forcimin e Instituteve Shkencore – Kërkimore të lidhura me Ndërtimin dhe Urbanistikën. Jemi shumë koshientë se çfarë dëmesh ka sjellë shkrirja e tyre pas rënies së sistemit komunist. Duhet të jenë këto Institucione të mirëpaguara që duhet të azhornojnë harta dhe sisteme të tëra informacionesh, të cilat duhet të garantojnë një planifikim të sigurtë dhe të qëndrueshëm.
– Krijimi i një këshilli / bordi këshillimor të arkitektëve, urbanistëve dhe inxhinjerëve, të përbërë me figura të rëndësishme e me eksperiencë të fushave përkatëse, të sugjeruara nga Urdhërat Profesionale, pranë të gjitha bashkive. Këto këshilla kolegjialë, të drejtuara nga kryearkitekti i Bashkisë, duhet të merren me projekt-idetë, para dhënies së çdo leje ndërtimi në qytetet tona, të shkëputur nga interesa të ngushta, në favor të një arkitekture me të mirë. Këto këshilla do të përmirësojnë ndjeshëm cilësinë e ndërtimit dhe të komfortit urban.
– Futjen e konkurseve të ideve për çdo lloj projekti arkitektonik e urban publik. Është e vetmja rrugë e progresit, rritjes profesionale të gjeneratave, si dhe rritjes së kualitetit në të gjitha drejtimet.
– Krijimi i nje enti publik të karakterit qeveritar, ndoshta rikthimi i një Ministrie dedikuar totalisht Urbanistikës dhe Ndërtimit, e cila duhet të luajë rolin kyç të rindërtimit të vendit pas tërmetit, por edhe të menaxhimit të territorit dhe sektorit të ndërtimit në vitet në vijim. Kjo ministri do të jetë një katalizator i fushës së ndërtimit dhe një harmonizues i zhvillimit të territorit të vendit si dhe ndërmjetës për institucionet apo organizmat e mësipërm.
2) Futja e institucioneve të mësipërme duhet të rishqyrtojë e përcaktojë me pëparësi:
– Rishikimin dhe kompletimin e ligjit të urbanistikës dhe ligjeve të lidhura me fushën e ndërtimit. Ligjet e urbanistikës të ndryshuara disa herë, duhet të plotësohen dhe të sillen sipas lartesisë së normativave europiane, duke i dhënë shumë prioritet komfortit urban dhe të mirave të përbashkëta urbane.
– Normativat dhe standartet e duhura të urbanistikës dhe ndërtimit sipas shembujve me të mirë evropianë.
– Euro – Kodet e ndryshme të projektimit e të inxhinierisë, të përshtatura sipas konditave të vendit tonë.
– Rregullimet mbi tarifat profesionale, të cilat duhet të vendosin denjësisht nga pikëpamja ekonomike rolin profesional të arkitektëve në raport me projektet e tyre.
-Riorganizimin e standartizimin i sistemit të licencimit të profesionistëve të lidhur me fushat e ndërtimit të cilat duhet të ndjekin themelimin e Urdhërave profesionalë.
– Rishqyrtimin e të gjithë planeve të përgjithshëm vendorë (të aprovuar) të zonave me sizmicitet të lartë dhe me problematika te karakterit te komfortit Urban.
– Rishikimet me shpejtësi të pjesëve të supervizionit e kolaudimit sipas modeleve më të mira evropiane.
Bashkëngjitur gjeni edhe listën e 117 studiove të rëndësishme në vend, arkitekteve të ndryshëm si dhe arkitektëve të ri, të cilët iu bashkuan thirrjes së Shash për kontribut profesional në zonat e prekura nga tërmetit, e cila do t’i dërgohet Komitetit të Rindërtimit.
A. Lista e Vullnetarëve nga Shqipëria
- Sokol Imeraj – Studio City Project
- Fatbardha Myteberi (Haruni) – Studio City Project
- Armion Papuciu – Studio City Project
- Mersi Kalo – Studio City Project
- Herakle Bollano – H&S Project shpk
- Sabina Bollano – H&S Project shpk
- Enela Sula – Mao-Architects
- Andi Bufi
- Marsida Musta
- Tomorr Menzelxhiu – DECO2 STUDIO
- Shega Erebara – DECO2 STUDIO
- Jurtin Hajro – commonsense.studio
- Juela Guri – B&L studio
- Adnan Krasniqi – studio N.T.SH “Co-arch”
- Irola Andoni – Skala studio
- Entela Koja – Studio Projektit Entela Koja
- Linda Koka – DALMAT ARCHITECTURE
- Ariela Kushi – AK-UA
- Azbie Dervishi
- Aida Kodheli – ARCH.IDEA STUDIO
- Ervin Taçi – DEA Studio sh.p.k
- Klodiana Taçi – DEA Studio sh.p.k.
- Alket Meslani – DEA Studio sh.p.k.
- Genti Shtembari – DEA Studio sh.p.k
- Saimira Arapi – Den Led shpk
- Edmond Pergega – Edmond Pergega Arkitekt
- Arbresha Ibrahimi
- Ina Musai
- Lorela Ferra – Boiken sh.p.k
- Enea Kondakci – Boiken Developments
- Albian Marku
- Nesila Hajdini
- Helga Toçi – Studente
- Rexhina Myftaraj
- Erik Levanaj
- Fiorela Hidi
- Andronira Burda
- Sara Elmazi – Student
- Genci Shteto – SHTETO-PRO
- Valon Elshani – Smart Architecture Studio
- Franc Golemaj
- Mirlind Dauti
- Mirela Dadaj
- Armand Vokshi – Avatelier
- Eljana Limaçi
- Gjergj Ruci – A99 architects
- Aleks Shtjefni – Tharm Architects
- Arlinda Rushaj Sadiku – Studio: INSI
- Enkelejd Karanxha – “Focus Architecture” shpk
- Enea Manoku – LLAZO shpk
- Dritan Koci – LLAZO shpk
- Ina Nasufi – Dizark Architecture
- Alida Salillari – “Viante Konstruksion” shpk
- Koço Kallanxhi – Ark. KOCO KALLANXHI
- Matilda Malaj – Lim-em
- Ardian Paskali – Koncept Studio AP; Alb Supervizion-DS. Shpk
- Albana Shehaj
- Olsi Mino – oma atelier
- Eno Kotmilo
- Gledis Distafa – Archinov Studio
- Dorian Tytymçe – “VARKA arkitekturë” shpk
- Florian Pollo – “VARKA arkitekturë” shpk
- Olta Hani – IXHEM shpk
- Ejola Omeri
- SFERA STUDIO
- Daniel Gjoni – sferastudio shpk
- Anila Katundi – sferastudio shpk
- Elida Goga – sferastudio shpk
- Elid Shaqiri – sferastudio shpk
- Ermonel Monka – sferastudio shpk
- Valbona Seranaj
- England Rrustaj – Erg Arch-Invest
- Ermira Jorgo (Godo) – HI-ARCH SOLUTIONS
- Ilir Jorgo – HI-ARCH SOLUTIONS
- Hektor Jorgo – HI-ARCH SOLUTIONS
- Ilir Blakaj – BP. blakaj arkitekture
- Areta Moço – MAD STUDIO
- Alketa Misja
- Merita Hysi ( Libohova)
- Elian Stefa – STUDIO STEFA
- Denis Kalaja
- Piro Karanxha – PointStudio
- Olsi Bulku – PointStudio
- Martin Shameti – PointStudio
- Haxhire Dhiari
- Gejsu Selimi
- Ornela Mucaj – X-PLAN STUDIO
- Mirel Bilishti – SymbioticA Shpk
- Iva Kembora
- Pëllumb Dervishaj – Studio PTD
- Albjan Lala
- Besiana Lubonja
- Aldor Karaja – Karaja Consulting Shpk
- Rizana Baro – Student
- Eranda Koldashi – ALHAMBRA Studio
- Artemis Hasa – ALHAMBRA Studio
- Arnist Ceni – ALHAMBRA Studio
- Erlis Mosha – ALHAMBRA Studio
- Elios Kovaci
- Iva Bogdani
- Irela Premti
- Matilda Pando – archistudio shpk
- Junilda Karanxha – archistudio shpk
- Drini Nosi – D-WORKS Architecture
- Eluerta Shkurtaj – Arkitekti Im
- Klodjan Bala
- Edjola Malushaj (Robo) – Grafik-E Studio
- Agim Marku – Studio MARKINGPLAN
- Agron Mandro – AGMA studio
- Klejdi Rustem
- Arvjen Lushaj – Impuls&co shpk
- Juliana Osmenaj
- Saimir Elmadhi – Student
- Florian Nallbani
- Valbona Flora
- Antonela Saliaj – ASArchitects
- Ani Tola (Panariti) – ASArchitects
- Sindi Toka – ASArchitects
- Ani Tashi
- Parashqevi Tashi
- Blerina Lusho
- A7 DesignStudio
- Petrit Hazbiu – Hazbiu Projekt
- Klaud Manehasa – KMA studio
- Florian Nepravishta – Smart Studio
- Denada Veizaj
- Gjergj Islami
- Indrit Hamiti – INCEPTIO studio
- Fatjon Çela – TODE Studio
- Ihsan Prushi
- Eris Prushi
- Spiro Bakallbashi
- Renato Konomi
- Dhurata Struga (Ing)
- Gazmend Oketa (Ing)
- Ariel Cara (Ing)
- Agim Basha
B.Lista e Vullnetarëve nga Kosova
- Sami Lokaj
- Lulzim Muharremi
- Dijamant Kabashi
- Muharrem Mavraj
- Fatmir Dervishi
- Besnik Fondaj
- Ardian Begaj
- Shemsi Dakaj
- Faruk Kryeziu
- Jeton Zherka
- Gjejlane Hoxha
- Arbër Morina
- Diana Jusufi
- Rexhep Pllana
- Ilir Hemeti
- Granit Zogëjani
- Memli Dushi
- Isa Gashi
- Alush Shala
- Refki Bajramaj
- Artan Bajramaj
- Beqir Ramadani
- Sami Kolgeci
- Naim Kolgeci
- Uran Haxha
- Argjend Mamaj
- Dilon Pireva
- Vjollca Podvorica
- Blen Humolli
- Dritëro Çadraku
- Uran Kyçyku
- Kastrat Ajdini
- Visar Geci
- Ilir Blakaj
- Blerta Vula
- Shemsi Klemendi
